کف پای صاف(Flat Foot):
به این عارضه Abnormal Foot Pronation یا Valgus Foot نیز گفته می شود.میزان والگوس پاشنه ها در پای طبیعی نسبت به خط میانی ساق حدود 5می باشد که در این عارضه افزایش می یابد. این عارضه به دو صورت بروز می کند:
1- Rigid Pronation Foot(سفت و غیرمنعطف):
اختلال در دوحالت تحمل وزن و عدم تحمل وزن دیده می شود اما میزان این اورژن (انحراف والگوس) در حالت تحمل وزن افزایش یافته به طوری که والگوس پاشنه ها و کم شدن ارتفاع قوس ها بیش ازحد طبیعی است.
2- Flexible Pronation Foot(منعطف):
اختلال فقط در وضعیت تحمل وزن دیده شده و در وضعیت عدم تحمل وزن، پا کاملا طبیعی است.
در یک تقسیم بندی دیگر Pronation Foot را به دو دسته عملکردی(Functional) و ساختمانی(Structural) تقسیم می کنند:
1- Functional Pronation Foot :
قوس کف پا به طور اولیه وجود دارد ولی عوامل نگهدارنده آن دچار عدم کارایی لازم شده و درنتیجه قوس در سمت داخل صاف می شود.عواملی مانند ضعف، ایمبالانس عضلانی، شلی لیگامانی و هایپرموبیلیتی در این عارضه مؤثر می باشند. این نوع ممکن است براثر تروما نیز ایجاد شود. برای مثال در ورزشکارانی که دچار عارضه در لیگامان MCL مچ پا می شوند نیز به تدریج قوس پا صاف می شود.
2- Structural Pronation Foot:
اغلب مادرزادی بوده و از ابتدا به دلیل طرز قرارگیری استخوان ها (کالکانئوس، ناویکولار، کونیفورم و متاتارس ها) قوس کف پا ایجاد نمی شود. در این افراد چه در وضعیت تحمل وزن و چه در وضعیت عدم تحمل وزن قوس های پا وجود نداشته و درمان اصلی برای این افراد جراحی است.
علل ایجاد Pronation Foot:
- شلی لیگامانی:
شایع ترین شکل صافی کف پا براثر این عارضه ایجاد می شود. در این وضعیت لیگامان ها نمی توانند حرکات پا را کنترل کنند. درنتیجه هنگام تحمل وزن حرکت نابجای استخوان ها موجب صافی قوس کف پا می شود.
- اختلالات ساختمانی: مثل Anteversion فمور،زانو ضربدری، واروس پنجه، اددکشن اولین متاتارس و …
- علل مادرزادی
- کوتاهی واحد تاندونی عضلانی آشیل
- خوابیدن به شکل دمر و نشستن به شکلW: در کودکان تا سن 2تا4 سالگی حالت پروناسیون در پا وجود دارد و به مرور زمان قوس های کف پا شکل می گیرند.قرارگرفتن در این وضعیت ها احتمال بروز این عارضه را افزایش می دهد.
ارزیابی:
- درد یکی از علائم بسیار مهم در این بیماران است.
- شروع درد بی سروصدا و تدریجی بوده و معمولا براثر خستگی و استرس طولانی مدت بر بافت های آسیب دیده می باشد.
- درد ممکن است بعد از یک فعالیت ورزشی، یک فعالیت طبیعی یا بعد از مدتی بیحرکتی ایجاد شود.
- تغییر در وضعیت کفش نیز می تواند سبب بروز درد شود.مثلا اگر افراد مبتلا به صافی کف پا اگر از کفش پاشنه کوتاه استفاده کنند، تاندون آسیل تحت کشش قرار می گیرد و درد بیمار تشدید می شود.
- درد از نوع مبهم و به صورت احساس کوفتگی و خستگی می باشد.
- به علت افزایش تحمل وزن در کناره داخلی پا درد بر روی سر متاتارس 1 و 2 گزارش می شود.
- درد ساق پا نیز ممکن است دراثر افزایش تنشن عضلات تیبیالیس قدامی و خلفی ایجاد شود.
درمان:
- تمرینات تقویتی و تحملی:
1- جهت تقویت عضلات کوچک کف پا از بیمار خواسته می شود تا با پنجه هایش دستمال یا جسمی را از زمین بردارد و یا حوله ای را با انگشتان پایش جمع کند.
2- برای سفت کردن فاشیای پلنتار و تقویت عضلات کمپارتمان خلفی و افزایش ارتفاع قوس کف پااز بیمار خواسته می شود که بر روی پنجه هایش ایستاده یا راه برود.
3- جهت تقویت عضلات مربوطه و همچنین سفت کردن فاشیای پلنتار، از بیمار می خواهیم بر روی کناره های خارجی پاها راه برود.
- استفاده از ماساژ فریکشن و اولتراسوند:
این تکنیک ها برای افزایش جریان خون و کمک به پروسه ترمیم مفید می باشند.از این روش ها در بیمارانی که به دنبال “Pronation Foot” دچار تاندونیت آشیل و التهاب فاشیای پلنتار می شوند استفاده می کنند.
- استفاده از استرپ:
ازنظر تئوری افزایش ورودی های حسی ازطریق قوس رفلکسی سبب تحریک انقباض عضلانی درحین فعالیت های فانکشنال می شود.یک روش برای ایجاد ورودی های مناسب استفاده از استرپینگ ناحیه مچ پا است.بطوری که وقتی حرکتی درجهت نامطلوب صورت می گیرد تنشن بر روی استرپ و پوست افزایش می یابد، که موجب افزایش فعالیت عضلانی شده و به این ترتیب حرکت نامطلوب کنترل می شود.
دراین حالت استرپ کردن عضلات اینواتور مچ پا به تثبیت مچ کمک کرده و از “Pronation” غیرطبیعی پا جلوگیری می کند.
- تمرینات تعادلی و حس عمقی:
1- تمرینات عضلات اینترنسیک پا به دلیل حفظ قوس های کف پا ضروری می باشد.
2- عضلات دورسی فلکسور معمولا ضعیف می شوند بنابراین تقویت این عضلات باید انجام شود اما قبل از تقویت این عضلات بهتر است ساختمان های کوتاه مثل گاستروسولئوس تحت استرچ قرار گیرند.
3- به منظور تقویت عضلانی علاوه بر انقباضات کانسنتریک از انقباضات اکسنتریک نیز باید استفاده کرد.
4- عضلات تیبیالیس خلفی ، فلکسور بلند انگشتان و فلکسور بلند شست نیروی سوپیناتوری برروی مفاصل ساب تالار وارد می کنند.انقباض اکسنتریک این عضلات سبب کنترل پروناسیون پا می شود.همچنین تقویت این عضلات باید با استفاده از وزنه و تخته تعادل نیز صورت گیرد.
- استفاده از استرچ:
در کوتاهی تاندون آشیل بخصوص اگر علت این عارضه نیز باشد، باید از استرچ تاندون استفا ده کرد.
- استفاده از Shoe Insert:
1- در این بیماران قسمت خلفی پا(Hindfoot) به پروناسیون رفته و به صورت جبرانی قسمت جلویی پا(Forefoot) نیز به سوپیناسیون می رود؛ به منظور رفع این حالت پا می توان از وسایل زیر استفاده کرد:
– Medial Heel Wedge جهت افزایش سوپیناسیون در قسمت خلفی پا
– Lateral Sole Wedge جهت افزایش پروناسیون در قسمت جلوی پا
2- در بیماران با پروناسیون شدید علاوه بر Heelwedge یا Solewedge از Medial Arch Support نیز جهت ایجاد قوس طولی داخلی استفاده می شود.
3- درصورت وجود متاتارسالژیا می توان از کفی های مخصوص و یا متاتارسال پد نیز استفاده کرد.
4- در بیمارانی که Anteversionفمور، چرخش داخلی ساق پا و زانوضربدری دارند، توصیه می شود تا از واردآمدن استرس زیاد برروی پا جلوگیری می کند .
همچنین از ورزش هایی که در مسافت های طولانی انجام می شوند مانند دویدن و یا ورزش هایی که مستلزم تحمل وزن زیاد در طولانی مدت هستند نیز جلوگیری کنند.اما فعالیت هایی مانند شنا و دوچرخه سواری را به صورت جایگزین انجام دهند.
دانلود ورزش های صافی کف پا