التهاب(Subcalcaneal Pain Syndrome)
درد پاشنه به علل متفاوتی ایجاد میشود ولی شایعترین علت آن فاسئیت پلانتار Plantar fasciitis است.
فاسئیت پلانتار بیماری بسیار شایعی است بطوریکه حدس زده میشود حدود ده درصد از افراد به نوعی در طول زندگی خود درگیر این بیماری میشوند. این بیماری بر اثر التهاب فاشیای پلانتار بوجود میاید ولی فاشیای پلانتار چیست و کجاست.
آناتومی
فاشیای پلانتار Plantar fascia یک لیگامان بلند و نازک است که درست زیر پوست کف پای شما قرار گرفته است.
این لیگامان از پاشنه پا به زیر پنجه پا کشیده شده و موجب قوس کف پا میشود.
یک سر این رباط به سطح تحتانی استخوان پاشنه Calcaneous در محلی که به آن توبرکل پاشنه Calcaneal tubercle میگویند متصل شده و سر دیگر آن پهن شده و به بند پروگزیمال (بند پرگزیمال اولین بند انگشت است که به کف پا متصل میشود) تمامی انگشتان پا متصل میشود.
علت درد پاشنه پا
بر اثر فشار بیش از حد به فاشیای پلانتار محل اتصال آن به استخوان پاشنه دچار کشیدگی و پارگی های میکروسکوپی میشود. پاسخ بدن به این اتفاق، التهاب و درد است. دردی که در محل اتصال این لیگامان به پاشنه احساس میشود.
مهمترین عواملی که موجب فراهم شدن زمینه مساعد برای بروز این بیماری میشوند عبارتند از
سفت بودن عضلات پشت ساق پا یا سفت بودن تاندون آشیل که موجب میشوند فرد نتواند به راحتی پشت پایش را به بالا ببرد.
چرخش کف پا به خارج یا پروناسیون Pronation و در نتیجه افزایش فشار به فاشیا
چاقی
قوس کف پای زیاد یا کم (صافی کف پا)
ضربات مکرر به کف پا مانند فعالیت های ورزشی که در آن پاشنه پا بطور مکرر به زمین کوبیده میشود.
فعالیت بدنی جدید یا افزایش شدت فعالیت بدنی که در قبل هم داشته ایم
راه رفتن روی زمین سخت یا ناهموار
کفش نامناسب
افزایش سن و تغییر یافتن جنس بافت فاشیای پلانتار
خار پاشنه چیست؟
خار پاشنه
باور بسیار شایعی در بین مردم و حتی پزشکان رواج دارد که درد پاشنه به علت خار پاشنه است. گرچه خیلی از افرادی که فاسئیت پلانتار دارند برجستگی کوچک استخوانی در زیر استخوان پاشنه دارند که به آن خار پاشنه میگویند، توجه به این نکته مهم است که علت درد، خار پاشنه نیست.
وجود یک برجستگی استخوانی در زیر استخوان پاشنه علت درد آن ناحیه نیست همانطور که با خارج کردن این برجستگی استخوانی درد از بین نمیرود. از هر ده نفر یک نفر خار پاشنه دارد ولی همه آنها درد ندارند.
ارتباط پلانتار فاشیا و خار پاشنه چیست؟
در بسیاری از کسانی که از درد پاشنه ناراحت هستند به دستور پزشک از ناحیه پاشنه عکس برداری انجام میشود و در رادیوگرافی بسیاری از این افراد برجستگی استخوانی تیزی در زیر پاشنه دیده میشود.
در گذشته فکر میکردند که درد پاشنه با این برجستگی استخوانی که به آن خار پاشنه میگویند ارتباط دارد و هنوز هم بسیاری از افراد متاسفانه درد پاشنه را به خار پاشنه منسوب میکنند.
امروزه ثابت شده که درد پاشنه ارتباطی با این برجستگی ندارد. در بسیاری از افراد که هیچ دردی در ناحیه پاشنه ندارند اگر عکسبرداری شود این برجستگی استخوانی دیده میشود بدون اینکه ناراحتی برای بیمار ایجاد کند. بسیاری از افرادی هم که درد پاشنه پا دارند خار پاشنه ندارند.
این برجستگی استخوانی دقیقا در محل اتصال فاشیای پلانتار به استخوان پاشنه است. در واقع علت دردی که بر روی خار پاشنه احساس میشود التهاب فاشیای پلانتار است.
خارج کردن این برجستگی با عمل جراحی هیچ تاثیری در کاهش درد پاشنه ندارد.
درد پاشنه بدنبال فاسئیت پلانتار در چه کسانی بیشتر دیده میشود
کسانی که کف پای آنها به سمت خارج چرخیده و انحراف دارد
در کسانی که قوس کف پای آنها زیاد است و یا برعکس کف پای صاف دارند
کسانی که زیاد می ایستند یا مسافت های طولانی را بخصوص روی زمین های سفت یا ناهموار راه میروند یا میدوند
کسانی که وزن زیاد دارند یا اخیرا دچار افزایش وزن شده اند
پوشیدن کفشی که کفی قوس دار ندارد، کفی آنها در ناحیه پاشنه سفت است. و یا کفشی که بتدریج بر اثر پوشیدن زیاد خراب شده است.
کسانی که بدون آمادگی قبلی شروع به یک ورزش میکنند که در آن راه رفتن و دویدن نقش مهمی ایفا میکند یا کسانی که شدت ورزش یا دویدن خود را بیشتر کرده اند
کسانی که در زمین های شیب دار میدوند
کسانی که قبلا روی زمین چمن ورزش میکرده اند و اخیرا روی زمین سخت ورزش میکنند
افرادی که عضلات پشت ساق آنها یا تاندون آشیل آنها سفت و غیر قابل انعطاف است
کسانی که در سنین میانه یا بعد از آن هستند.
خصوصیات درد پاشنه چیست
درد در زیر پاشنه مهمترین علامت این بیماری است. درد در صبح وقتی از رختخواب بلند میشویم در چند قدم اول بیشتر است.
یا بعد از مدتی نشستن و یا رانندگی وقتی بلند شده و شروع به راه رفتن میکنیم در چند قدم اول درد شدید است ولی بعد از چند دقیقه یا کمتر، شدت درد کم شده یا از بین میرود.
گاهی درد در حین راه رفتن و دویدن ایجاد میشود ولی در اکثر اوقات شدت درد بعد از راه رفتن است.
تشخیص
تشخیص این بیماری با صحبت پزشک با بیمار و معاینه است و نیازی به بررسی پاراکلینیکی ندارد. در معاینه فشار به زیر پاشنه در ناحیه ایکه به سمت داخل پاشنه نزدیکتر است موجب احساس درد میشود.
به امید بهبودی روزافزون شما
گروه پژوهشی ابوریحان
